Мнение

Адам Глобус. PLAY.BY. Месцы

 

Адам Глобус. Літаратар, мастак і выдавец. Напісаў двадцаць аўтарскіх кніжак паэзіі і прозы, найбольш вядомыя сярод их — «Парк», «Койданава», «Толькі не гавары маёй маме» і «Дамавікамерон». Ягоныя вершы і апавяданні перакладаліся на асноўныя мовы свету і на такія экзатычныя, як асецінская ды каталонская. Сёлета ў Маскве выйшлі выбраныя творы Глобуса ў зборніку пад назваю «Лирика BY». Нягледзячы на ўсё гэта, кажа, што добрых жанчын у яго было больш, чым добрых вершаў.

У маладосці, калі чалавечы век здаваўся доўгім і вялікім, я выбіраў сабе мясціны для жыцця. Ёздзіў па свеце, прыглядаўся, прымерваўся. Такіх мясцін назбіралася не так і шмат, а дакладней, іх было ўсяго тры: Мазыр, Тарту і Сочы. Каб у тыя часы не было “жалезнай заслоны”, што падзяляла свет на два варожыя палітлагеры, і мне можна было б выехаць за межы савецкай імперыі, месцы выбраліся б зусім іншыя. Толькі легальна пакінуць імперыю я не мог, а на ўзброены канфлікт на мяжы ісці не намерваўся з-за сваіх пацыфістычных перакананняў, праз якія нават у бяздарнае саўдэпаўскае войска я не пайшоў. Таму ўсе найлепшыя мясціны майго хіповага юнацтва былі ў межах адной, хай сабе і велізарнай, дзяржавы.

Ціхі Мазыр я ўпадабаў з-за жанчыны. На стромкім беразе шырокае Прыпяці жыла мая Тамара. Мы гулялі з ёю ў летнім духмяным сасонніку, плавалі на рачным параходзіку, пілі “масандру”, набытую ў параходным буфеце, цалаваліся і мілаваліся. Як жа ж было не палюбіць спакойны Мазыр? Мне бачылася нашае жыццё з Томаю і дачкой Вольгаю ў ціхамірным Мазыры. Замоў на розныя сценапісы і вітражы ў Мазыры і Гомелі было многа. Заробкі ў тагачасных мастакоў-манументалістаў былі вялікія. Так што я сур’ёзна думаў кінуць Менск і перабрацца ў Мазыр, але адносіны з Тамараю сапсаваліся, я застаўся ў Менску.

Універсітэцкі гарадок Тарту мяне ўразіў сціпла-зялёным колерам дамкоў, ашаляваных дошачкамі, і цішынёю. У Тарту было ціха, як у вялікай майстэрні мастака. А яшчэ там было чыста. Тады ў Тарту было чыста, як чыста цяпер у Менску. Савецкі Менск быў брудным горадам, не такім брудным, як Масква ці Ленінград, але ўсё адно смецця на вуліцах было шмат. Тарту са сваёй чысцінёю, выхаванасцю, адкрытасцю ўсіх дзвярэй мяне зачараваў. Каб у Тарту было мастацкае жыццё, каб у тамтэйшым універсітэце меўся мастацкі факультэт, я б туды пераехаў. Але Тарту быў горадам навукоўцаў, а не мастакоў і музыкаў. Музыкі з мастакамі туды прыязджалі толькі на фестывалі і выставы, а мне такога выстаўна-фестывальнага жыцця было замала, мне трэба было штодзённае жыццё ў мастакоўскім асяродку, таму я не перабраўся з шэрага Менску ў зялёны Тарту.

З Сочы мае ўзаемаадносіны складаліся надзіва шчасліва. Мая цётка Рэгіна выйшла замуж за Генадзя і перабралася жыць да яго, на бераг Чорнага мора. З трэцяга класа я едзіў да цёткі ў Сочы. Бацькі давалі мне грошы на квіток у адзін бок, цётка купляла мне другі квіток. Сочы я ведаю зусім не так, як яго бачаць прыбітыя сонцам турысты і адпачыннікі. Сочы я ведаю наскрозь. Але жыць у вялікім Сочы мне ніколі не хацелася, пакуль Рэня не купіла маленькі дамок у гарах, над мястэчкам Мацэста. Менавіта ў гарах мне захацелася жыць. Я сядзеў на беразе горнага ручая і прыдумляў сабе паэтычнае жыццё з вырошчваннем гародніны і маляваннем горных ды марскіх краявідаў. Лес, які абступаў цётчын дамок, людзі называлі Лесам дэзерціраў. У часы Другой Сусветнай вайны у тым лесе хаваліся мужчыны, што не хацелі ваяваць. Бясконцыя згадкі пра вайну ў Беларусі так мне надакучылі і так абрыдлі, што Лес дэзерціраў выглядаў простым і правільным раем. Але мае намеры жыць у горным райскім дамку прапалі, яны прапалі ў маленечкай прадуктовай краме, дзе я зазвычай набываў сякія-такія прадукты перад паходам у горы. Паперадзе мяне ў чарзе стаяў горац, такі звычайны селянін у вялікай кепцы з спрацаванымі на зямлі вялікімі рукамі. Селянін папрасіў у прадавачкі сто кілаграмаў солі і сто пачак з запалкамі. У дзяцінстве мая баба Броня наказала мне ўважліва прыглядацца да простых людзей у прадуктовых крамах. “Як пабачыш простага мужчыну, які бярэ мяшок солі, ведай – гэта вайна!”

Калі я сказаў цётцы, што ў іх хутка пачнецца вайна, Рэгіна мне не паверыла. Не паверыў мне і Генадзь. Ён, як кожны рускі, верыў у непераможнасць і магутнасць Расеі. “Ды мы гэтых горцаў за адзін дзень скруцім!” – са смехам казаў мне падвяселены гарэлкаю Генадзь.

Паверыць у заўтрашнюю вайну амаль немагчыма. Як мне цяжка паверыць у страту сваіх найлепшых месцаў для жыцця. Цётчын дамок горцы спалілі. Лес дэзерціраў запоўніўся каўказкімі партызанамі. Ціхі і чысты Мазыр нечакана апынуўся зусім побач з Чарнобыльскай забруджанай радыяцыяй зонаю. А Тарту? Эстонцы пасля абвяшчэння сваёй незалежнай дзяржавы пачалі прыходзіць да людзей, якія ім не падабаліся, і прапаноўваць ім пакінуць Эстонію на працягу 24 гадзінаў. Пэўна, эстонцы мелі права так сябе паводзіць, але майму знаёмаму мастаку Яўгену давялося з’ехаць. І так здарылася, што ў Менску ён прыйшоў да мяне і папрасіў здаць яму маленькі працоўны пакой. Я не адмовіў Яўгену.

У сталым веку, калі чалавечае жыццё падаецца кароткім і нязначным, я не шукаю сабе лепшых мясцін для жыцця, бо іх проста няма.

Меркаванні калумністаў могуць не супадаць з меркаваннем рэдакцыі. Запрашаем чытачоў абмяркоўваць артыкулы на форуме, прапаноўваць для ўдзелу ў праекце новых аўтараў або ўласныя матэрыялы.