Галіна Каржанеўская. АЗЕЛЯНЕННЕ. Пасля нас хоць трава не расці?

 

Галіна Каржанеўская. Нарадзілася на Случчыне ў сям’і аграномаў. З бацькамі пераехала ў Лагойскі раён, дзе некаторы час настаўнічала пасля заканчэння БДУ (філфак). З 1981 г. жыве ў Мінску. Працавала на рэспубліканскім тэлебачанні і шмат гадоў — у газеце “Літаратура і мастацтва”. Паэт, крытык, драматург. Член Саюза беларускіх пісьменнікаў.

Сезон азелянення ў разгары… Штогод ЖРЭА-2 Фрунзенскага раёна выдае нашаму ЖЭСу дохлыя, сухія, як мачалкі, кусцікі для пасадкі ў дварах. З мінулагодніх пасаджаных 15-ці выжыла хіба 3. Я стала высвятляць, дзе іх гэтак захоўваюць. І што ж? Ківаюць адзін на аднаго. Так і не высветліла, дзе яны ляжалі і гінулі, чакаючы руплівых рук. Затое даведалася, што намеснік дырэктара ЖРЭА зусім не ў курсе — што замаўляецца ў гадавальніку “Шчомысліца”, у якім выглядзе пасадачны матэрыял адтуль паступае і ў якім размяркоўваецца па нізавых жыллёва-камунальных установах. А гэта, між іншым, намеснік па добраўпарадкаванні!

Якія адносіны да абавязкаў, такі і вынік. Нашы з вамі грошы літаральна закопваюцца ў зямлю, бо хто б дрэўца у глебу ні торкнуў, яго ніхто пасля не даглядае, а часта і не падвязвае. Маглі б, вядома, парупіцца жыхары. Жыхары ж, на жаль, не здольны аб’яднацца ні па якай сур’ёзнай справе і звыкла наракаюць на гарадскую гаспадарку. Ёсць прыкметы, што гаспадарка гэтая дыхае на ладан: штат ЖЭСаў укамплектаваны толькі на палову, а ўборшчыкаў тэрыторый — на трэць. Вось чаму пасля зімы адкрылася вачам неверагодная колькасць смецця.

Але вернемся да балючай тэмы — азелянення. Усе мы хочам жыць у прыгожым горадзе і дыхаць чыстым паветрам. Ды зялёныя лёгкія сталіцы не спраўляюцца з аўтамабільнымі і прамысловымі выкідамі. Новабудоўлі ў дварах пазбаўляюць людзей апошніх выспачак жывой прыроды. Сістэматычная абрэзка крон прыкметна пераважае над новапасадкамі: усю зіму па горадзе снуюць грузавікі з абрэзанымі галінамі, “у расход” пускаецца да 100 працэнтаў кроны. Абрэзкай займаецца не толькі “Зелянбуд”, але і гарадскія станцыі аховы раслін (ёсць і такія). Існуюць таксама прыватныя фірмы, якія зарабляюць такім чынам, маючы спецыяльныя ліцэнзіі.

А яшчэ ж новая напасць з’явілася — бензакосы! Кожнае лета равуць і равуць за акном, ператвараючы ў пустыню нашы задушаныя “ўшчыльненнем” двары. Выкошваюць траву літаральна да пылу, пазбаўляючы нас астаткаў жывой прыроды і зводзячы дробнае птаства, якое харчуецца насеннем зёлак.

Якаясь выгада для выканаўцаў у такой рабоце, несумненна, ёсць, іначай бы яны так не шчыравалі. Можа, справа ў бензіне, які яны атрымліваюць для тэхнікі? Ці ў прэміяльных за аб’ёмы абрэзкі і высечкі? Ці яшчэ ў нечым?

Мне двойчы даводзілася звяртацца ў раённае адзялення “Зелянбуда” наконт абнаўлення ліпавай алеі ўздоўж вуліцы Лынькова, бо асобныя дрэвы загінулі. Нават майстра выцягнула паказаць, дзе ў нас патрабуецца падсадка. На жаль, далей абяцанняў справа не пайшла. Там зацікаўлены ў масавай пасадцы, а кропкавую ўвогуле не разумеюць. Гадамі не спілоўваюцца дрэвы, што загінулі на корані (такіх шмат па праспекце Пушкіна). І каму да гэтага ёсць справа? Нават калі паведаміш — няма рэакцыі.

Немалы ўклад у пагаршэнне экалагічнай сітуацыі горада ўносіць гандлёвы дом “Ждановічы”, які агрэсіўна распаўзаецца і ператварае навакольны пейзаж у марсіянскі. Капейкі ў азеляненне там ніхто пакуль не ўклаў, а толькі ліквідуюцца прысады.

Немалыя сродкі на барацьбу з расліннасцю выдаткоўваюць чыгуначныя і дарожныя службы. Вынішчана шмат маладых дрэў дзеля будаўніцтва дарожнага раз’езда ў кірунку рынка на Другім кальцы. Калі будавалі новую станцыю “Масюкоўшчына”, зрабілі тое ж, а ўзамен пасадзілі няшмат. Калі яшчэ вырастуць тыя дубчыкі? Дзе трэба і не трэба высякаецца кустоўе і робіцца падабенства “алеяў” паабапал аўтамабільных дарог. Адно крывое дрэва на 10-15 пнёў — жахлівае відовішча!

Як мы да ўсяго гэтага ставімся? Камусь увогуле без розніцы, у якім асяроддзі жыве ён сам, ягоныя дзеці і ўнукі. Хтосьці не мірыцца з пагаршэннем якасці жыцця: патрабуе ад уладаў пашырэння зялёных зонаў, пратэстуе супраць варварскай абрэзкі, абараняе скверы і паркі ад высякання. А бывае, што жыхары бяруць у рукі рыдлёўкі і самі азеляняюць свае двары і вуліцы. Так, у мікрараёне Шабаны грамадскія актывісты паднялі жыхароў і сумесна пасадзілі ля школы больш дваццаці бярозак і рабін.

… Аднойчы ўвесну мне давялося пабываць у Кіеве. Сталіца Украіны літаральна патанала ў зеляніне. З акна гасцініцы даносіўся несціханы птушыны шчэбет. Салоўкі там спявалі прама ў цэнтры горада, як у нас спяваюць на дачах. Во цуд! Міжволі прыглядалася да насаджэнняў: ці абразаюць іх так, як у нас? І што ж? Ніякіх табе абкарнаных таполяў-калек на гарадскіх вуліцах, ніхто не раўняе дрэвы па росту і не робіць з ліп і каштанаў аднолькавыя круглыя “букеты”. Чаму ж у нашым Мінску так бязлітасна абцінаюцца лёгкія горада? Чаму новапасадкі лічацца веснавой “адбывалаўкай”, а сродкі марнуюцца?

Бензапілы і бензакосы ў руках людзей-аўтаматаў становяцца сур’ёзнай небяспекай для экалогіі сталіцы. Засталося спытаць: дык што гэта за стандарты такія ў азеляніцеляў, якога яны часу і чаму не паслаць прародаахоўнікаў куды-небудзь на экалагічную вучобу? Няўжо ў тых, што загадваюць, і тых, што выконваюць, няма дзяцей, і пасля нас сапраўды — хоць трава не расці?

Меркаванні калумністаў могуць не супадаць з меркаваннем рэдакцыі. Запрашаем чытачоў абмяркоўваць артыкулы на форуме, прапаноўваць для ўдзелу ў праекце новых аўтараў або ўласныя матэрыялы.